დონალდ ტრამპის განცხადებას ირანის ბირთული შეთანხმების შესახებ მსოფლიო ლიდერების მხრიდან არაერთგვაროვანი შეფასება მოჰყვა. გაერთიანებული სამეფოს, გერმანიისა და საფრანგეთის პირველმა პირებმა განაცხადეს, რომ ბირთვული შეთანხმების ხელმომწერ არცერთ ქვეყანას არ აქვს უფლება შეაჩეროს შეთანხმება იმ არგუმენტით, რომ დოკუმენტი მისი ქვეყნის სახელმწიფო ინტერესებს ეწინააღმდეგება.

ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტის საგანგებო განცხადების საპასუხოდ რამდენიმე საათში ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა საგარეო საქმეთა და უშიშროების პოლიტიკის საკითხებში ფედერიკა მოგერინიმ აღნიშნა, რომ ირანთან მიღწეული შეთანხმება მთელი მსოფლიოსთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.

„ორ წელზე მეტია, რაც მსოფლიო მიესალმება ირანთან გაფორმებულ შეთანხმებას ბირთვული პროგრამის შეჩერების შესახებ. ეს არის 104-გვერდიანი დოკუმენტი, რომელიც მოიცავს როგორც ტექნიკურ დეტალებს, ასევე ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას და ირანს ავალდებულებს 12 წლის განმავლობაში შეაჩეროს ურანით გამდიდრება. ეს შეთანხმება არ არის ორმხრივი და კონკრეტულად არც ერთ ხელმომწერ ქვეყანას არ ეკუთვნის, შესაბამისად, ერთი სახელმწიფო ვერ შეაჩერებს ამ შეთანხმებას“, - განაცხადა ფედერიკა მოგერინიმ.

ტრამპის მიერ გაკრიტიკებულ ირანთან გაფორმებულ შეთანხმებას ბირთვული პროგრამის შეჩერების თაობაზე გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრიც გამოეხმაურა. ზიგმარ გაბრიელმა განმარტა, რომ გერმანია, საფრანგეთი, გაერთიანებული სამეფო და მთელი ევროკავშირი მზად არიან, დაიცვან აღნიშნული დოკუმენტი.

„ევროპა და ევროკავშირი ამ შეთანხმებას ბოლომდე დავიცავთ. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ძალიან ბევრ რამეში ვადანაშაულებთ ირანს და ვაკრიტიკებთ ირანის რეჟიმის მიერ გაკეთებულ საქმეებს მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონში, უნდა ვაღიაროთ, ეს შეთანხმება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია. ეს არის ერთადერთი ბერკეტი, გააკონტროლო არადემოკრატიული ქვეყნის ბირთვული ამბიციები და დაიცვა მსოფლიო ბირთვული კატასტროფისგან“, - განაცხადა ზიგმარ გაბირელმა.

მისივე თქმით, ევროპელი ლიდერები მზად არიან უახლოეს კვირებში ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესი დაარწმუნონ, არ გადადგას სახიფათო ნაბიჯი და შეთანხმება არ გააუქმოს.



დონალდ ტრამპმა გუშინ საღამოს საგანგებო განცხადებით მიმართა მსოფლიოს და ირანთან 2015 წელს მიღწეული ბირთვული შეთანხმების გაუქმება დააანონსა. აღნიშნული გადაწყვეტილება უახლოესი 60 დღის განმავლობაში აშშ-ის კონგრესმა უნდა მიიღოს.

„ირანის საერთაშორისო ბირთვული შეთანხმება ამერიკის შეერთებული შტატების ეროვნულ ინტერესებს აღარ შეესაბამება“, - განაცხადა მან.

მისივე თქმით, იგი ირანის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შესრულების თაობაზე დოკუმენტს ხელს არ მოაწერს. აშშ-ის კანონმდებლობით, ირანის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შესრულება დონალდ ტრამპმა 90 დღეში ერთხელ ხელმოწერით უნდა დაადასტუროს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კონგრესს 60-დღიანი ვადა მიეცემა, იმის გადასაწყვეტად, აღადგინონ თუ არა ირანის წინააღმდეგ ის სანქციები, რომელიც შეთანხმების ფარგლებში გაუქმდა.

ტრამპის გადაწყვეტილება დადებითად შეაფასა ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა ბენიამინ ნეთანიაჰუმ, რომელიც ბარაკ ობამას ამ დოკუმენტის ხელმოწერისთვის მწვავედ აკრიტიკებდა.

2015 წელს საერთაშორისო ექვსეულსა (აშშ, გაერთიანებული სამეფო, საფრანგეთი, გერმანია, რუსეთი, ჩინეთი) და ოფიციალურ თეირანს შორის მიღწეული შეთანხმება ირანის ბირთვული პროგრამისა და ბირთვული იარაღის წარმოებისთვის ურანით გამდიდრების პროცესის შეჩერებას ითვალისწინებდა.

შეთანხმების მისაღწევად მოლაპარაკებები წელიწადზე დიდხანს გაგრძელდა. საბოლოოდ, მხარეებმა კონსენსუსს ვენაში 2015 წლის აპრილში მიაღწიეს. რამდენიმესაათიანი მოლაპარაკებების შემდეგ, პირველი ინფორმაცია შეთანხმების მიღწევის შესახებ თავად ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ჯავად ზარიფმა სოციალურ ქსელ Twitter-ში გაავრცელა, რასაც თეირანში ახალგაზრდა თაობა დიდი ოვაციით შეხვდა. ბირთვული პროგრამის შესახებ შეთანხმება ირანისთვის დაწესებული სანქციების ეტაპობრივად შემსუბუქებას ითვალისწინებს.